اغلب والدین ترجیح میدهند فرزندانی تربیت كنند كه به راحتی بتوانند با دیگران ارتباط برقرار كرده و دوستیهای خوب و سالم داشته باشند. ولی متاسفانه نمیدانند از كجا شروع كنند و از چه روشهایی پیروی كنند. ما در اینجا به شما روشهایی را معرفی میكنیم كه با پیروی از آنها بتوانید مهارتهای اجتماعی را در فرزندانتان تقویت كنید.
نقاط ضعف و قوت فرزندتان را شناسایی كنید.
پیش از شروع هر كاری، رفتار فرزندتان را با دیگران زیرنظر بگیرید و نقاط ضعف و قوت او را ارزیابی كنید و ببینید آیا برای ارتباط برقرار كردن با دیگران تمایل دارد؟ آیا به كمك و همدردی با دوستان خود علاقهای دارد؟ چه تعداد دوست دارد؟
علایم هشداردهندهای كه میتوانید در فرزندتان مشاهده كنید، بدین صورت است: تعداد دوستانش كم باشد، نوبت را رعایت نكند، خود را دست كم بگیرد، اسباببازیهایش را به دیگران ندهد، در موقع گفتوگو با دیگران یا خیلی به آنها نزدیك شود یا خیلی دور بایستد و فاصله مناسب را رعایت نكند، زور بگوید و فقط بخواهد حرف خود را به كرسی بنشاند، با لحنی خشن و تند صحبت كند، مرتب ایراد بگیرد، صحبت دیگران را قطع كند و خود شروع به حرف زدن كند، با دوستان خود كنار نیاید، قدرت برقراری ارتباط چشمی را نداشته باشد و در نهایت پیش از اتمام كامل بازی، آن را ترك كند و سراغ كار دیگری برود.
چگونه دوستیابی را به فرزندتان آموزش دهید.
والدین باید به فرزندان خود مهارتهای اجتماعی را آموزش بدهند و این فرصت را برای آنها فراهم كنند تا خود با سعی و خطا بتوانند با دیگران ارتباط برقرار كنند. بر طبق نظر روانشناسان، كودكان از همان سنین كودكی میتوانند مهارتهای اجتماعی را از والدین خود فرا بگیرند.
بهتر است والدین ابتدا روی نقاط ضعف كودكشان متمركز شوند و یكی یكی روی آنها كار كنند. پدر و مادر میتوانند هر یك به تنهایی روی تك تك این مشكلات با فرزندشان كار كنند و خود الگوی مناسبی برای او باشند و به او توضیح دهند كه در زندگی رفتار خوب و مناسب داشتن چقدر اهمیت دارد و سپس از او بخواهند به تدریج رفتار و منش خود را اصلاح كند و هر روز، اشتباهاتش از روز قبل كمتر شود. والدین نیز باید فرصتهایی را فراهم كنند تا او بتواند مهارتهای جدیدی را كه آموزش دیده است، تمرین كند. البته بهتر است در ابتدا با كودكانی برخورد كند كه آنها را نمیشناسد و یا حتی از او كوچكتر هستند. به این ترتیب شما میتوانید تمام عكسالعملهای او را به خوبی ارزیابی كنید و نتیجه كارتان را به وضوح ببینید.
والدین میتوانند برای تقویت مهارت دوستیابی در كودكان خود به آنها آموزش دهند كه چگونه سر صحبت را با دیگران باز كنند، اسباببازیهایشان را به دوستان خود بدهند و با هم دوستانه بازی كنند. با این عمل آنها به تدریج این توانایی را كسب میكنند تا در هر جایی كه هستند دوستانی پیدا كنند كه هم از لحاظ فكری و هم از لحاظ نوع علایق با آنها نزدیك باشند. والدین باید فرزندان خود را تشویق كنند تا به دوستانشان جملات مثبت و تحسینآمیز بگویند. به عنوان مثال اگر كودكتان مشغول بازی است و دوستش نظر خوبی میدهد و یا كار خوبی انجام میدهد به او بگوید: “آفرین، عجب فكر خوبی.” و یا “آفرین، خوب كاری كردی.”
او را به داشتن رفتار خوب تشویق كنید.
فرزندتان را تشویق كنید به دیگران احترام بگذارند و از عباراتی مانند “لطفا” و “تشكر میكنم” بیشتر استفاده كنند. رفتار خوب و مناسب داشتن باعث میشود فرزندتان با دیگران راحتتر ارتباط برقرار كند، دوستان بیشتری داشته باشد و حتی در مدرسه و سر كار نیز موفقتر ظاهر شود. مدیرانی كه از بین تعداد زیادی داوطلب تنها قصد انتخاب چند نفر را داشته باشند، كسانی را برمیگزینند كه روابط اجتماعی بهتر و مناسبتری داشته باشند.
شما خود سعی كنید با احترام گذاشتن، رفتار خوب داشتن و به كار بردن عباراتی مانند “لطفا”، “ممنون” و “معذرت میخواهم”، بهترین الگو برای فرزندتان باشید. برای آنها به طور واضح و شفاف توضیح دهید برخورد خوب داشتن و احترام گذاشتن به دیگران چقدر در زندگی آنها اهمیت دارد. سعی كنید هر هفته یك رفتار خوب را به آنها آموزش دهید و به تدریج رفتار نامناسب آنها را تصحیح كنید.
به آنها آموزش دهید چگونه با افراد بیادب برخورد كنند.
همواره در زندگی افرادی وجود دارند كه قصد آزار و اذیت دیگران را دارند و دایم به اطرافیان خود زور میگویند و قلدری میكنند. این حالت در بین كودكان نیز به وضوح مشاهده میشود. آمار نشان داده است كه كودكان زیادی به همین علت دچار افت تحصیلی میشوند و در بعضی موارد حتی باعث ترك تحصیل آنها نیز خواهد شد.
هیچ پدر و مادری قادر نیست تمام مدت دنبال فرزند خود باشد و از او در مقابل اینگونه زورگوییها محافظت كند، ولی میتواند به او آموزش دهد چگونه با این افراد برخورد كند. در اینجا به شما سه روش مهم را معرفی میكنیم تا فرزندتان بهتر بتواند با دوستان زورگوی خود برخورد كند. اولین كاری كه فرزندتان میتواند انجام دهد این است كه در مقابل رفتار بد و نامناسب دوستانش خونسردی خود را حفظ كند و هیچگونه عكسالعملی از خود نشان ندهد. شخصی كه دعوا را شروع كرده و قصد اذیت فرزندتان را دارد، مطمئنا انتظار واكنش از جانب او را دارد. ولی هنگامی كه با خونسردی او مواجه میشود، شرمنده میشود.
دومین كاری كه فرزندتان میتواند انجام دهد این است كه خود را به بیاعتنایی بزند، از صحنه دور شود، لبخند بزند، طوری به طرف مقابل نشان دهد كه گویی هیچ اتفاقی رخ نداده است و او اصلا ناراحت نیست.
سومین روشی كه فرزندتان میتواند در مقابل اینگونه افراد انجام دهد این است كه به آنها پاسخی دندانشكن بدهد. این بدان معنا نیست كه مقابله به مثل كند و خود دچار بدرفتاری شود. بلكه میتواند در مواقع مناسب از این جملات استفاده كند: “از پیشنهادت ممنون”، “واقعا”، “منظورت این است كه؟” بهترین پاسخی كه كودكتان میتواند بدهد همین جملات است. بنابراین بهتر است بچهها این جملات را از قبل تمرین كنند تا با اعتماد به نفس و آرامش بیشتری آنها را به كار ببرند و خیلی سریع از محیط دور شوند.
تقویت مهارتهای اجتماعی در بین كودكان امری لازم و ضروری است. دوستان نقش به سزایی در بالا بردن اعتماد به نفس كودكان دارند. اگر میخواهید فرزندتان از لحاظ شخصیتی بهترین باشد، تنها كاری كه باید انجام دهید این است كه از همان ابتدا طرز برخورد صحیح با دیگران را به او بیاموزید.
مهتاب علیمرادی
مجله موفقیت – شماره ۱۱۶ – فروردینماه ۸۶
آوای موفقیت با مهتاب علیمرادی
روانشناس و مشاوره خانواده و پیشرفت فردی
مدیر مسئول و نویسنده خودسازی
۶۶۴۱۹۰۶۱(۰۲۱)