آوای موفقیت – مهتاب علیمرادی روانشناس و مشاور خانواده و پیشرفت فردی آوای موفقیت – فروش کتاب موفقیت – مشاوره روانشناسی حضوری و غیرحضوری – برگزار کننده دوره های آموزشی روانشناسی و موفقیت – مهتاب علیمرادی روانشناس و مشاور خانواده و پیشرفت فردی – مدیر مسئول انتشارات آوای موفقیت – مولف کتب خودسازی با مجوز 10815
آرزوی تمام والدین این است كه فرزندانی شاد و آرام تربیت كنند. شاید فكر كنید دلیلی ندارد بچهها استرس داشته باشند، آنها كه نه اجاره خانه دارند و نه قبض آب و برق. ولی واقعیت اینطور نیست. حتی خردسالان نیز نگرانیهای مخصوص به خود دارند، زیرا آنها نیز مانند بزرگسالان از درون احساس نیاز میكنند و معمولا برای پاسخگویی به آنها دچار استرس میشوند.
دلایل استرس در دوران كودكی
عوامل خارجی از قبیل خانواده، دوستان و مدرسه تاثیر بسزایی در روحیه فرزندان دارد. از درون نیز یكسری عوامل وجود دارد كه تنشهای عصبی شدیدی را برای كودك به همراه میآورد. اغلب اوقات سعی میكند همان طوری رفتار كند كه والدینش از او میخواهند، به همین دلیل خود را تحت فشار قرار میدهد و عصبی میشود، زیرا او به شخصه دوست دارد كار دیگری انجام دهد ولی دیگران از او انتظارات دیگری دارند.
استرس بر روی بزرگسالان و حتی كودكانی كه دچار نگرانی هستند تاثیر منفی میگذارد. به عنوان مثال ممكن است یك كودك دو ساله به این دلیل دچار اضطراب شود كه در مواقع نیاز والدینش را كنار خود نبیند. دلیل اصلی نگرانی در پیشدبستانیها نیز جدا شدن یكباره آنها از والدینشان است.
همانطور كه فرزندان بزرگ میشوند احتمال اینكه از لحاظ تحصیلی و اجتماعی دچار استرس شوند، بیشتر میشود. گاهی اوقات خود والدین نقش بسزایی در ایجاد اضطراب فرزندان خود دارند. آنها بدون توجه به تواناییهای فرزندانشان، از آنها انتظارات بسیاری دارند. به عنوان مثال بچهها را در كلاسهای مختلف ثبتنام میكنند و به آنها فشار میآورند تا بهترین باشند. بنابراین به طور ناخودآگاه فرزندان خود را دچار اضطراب و نگرانی میكنند. بسیاری از متخصصان بر این عقیدهاند كه وقت بچهها بسیار پر است و آنها به اصطلاح وقت سر خاراندن هم ندارند. آنها مجبورند از این كلاس به آن كلاس بروند و بعد از مدرسه حتی فرصت استراحت و بازی هم ندارند. اگر فرزندتان از برنامهها و فعالیتهای خود اظهار گله و شكایت كرد و گفت كه دیگر از این موضوع خسته شده و دیگر نمیخواهد بعضی كلاسها را برود، به جای بحث و جدل، با او همكاری كرده و اوقات فراغت او را بیشتر كنید. دوستانه با او صحبت كنید و از او بپرسید واقعا چه فعالیتهایی را دوست دارد. كاملا منطقی عمل كنید و كلاسهایی را كه دوست ندارد و خستهاش میكند، از برنامه او حذف كنید. اگر هم نمیتوانید به دلایلی این كار را بكنید، خودتان وارد عمل شوید و به او كمك كنید تا راحتتر بتواند مسوولیتهایش را در اوقات خاصی انجام دهد و یا به عبارتی دیگر به عنوان یك بزرگتر به او یاد دهید چگونه از وقت خود به طور صحیح استفاده كرده و بدون هیچگونه اضطرابی به همه كارهایش رسیدگی كند. گاهی اوقات استرس در بچهها به دلایل دیگری مربوط میشود. به عنوان مثال وقتی فرزندتان مطلع شود شما با همسرتان اختلاف دارید، سر كار دچار مشكل شدهاید و یا یكی از اقوامتان دچار بیماری سختی شده، به طور ناخودآگاه نگرانی و ناراحتی در وجود او شكل میگیرد. والدین باید یاد بگیرند چگونه در مقابل فرزندانشان صحبت كنند. آنها نباید بیدلیل همه مسایل نگرانكننده را به فرزندان خود منتقل كنند، چون در سنی نیستند كه بتوانند كاری انجام دهند و متاسفانه فقط دچار اضطراب و نگرانی میشوند. بهتر است بدانید تمام وقایع دلخراش مانند: سقوط هواپیما، جنگ و خونریزی و … كه بچهها از طریق تلویزیون و فیلمهای سینمایی میبینند، همگی بر روی آنها تاثیر منفی میگذارد. آنها با دیدن این صحنهها تصور میكنند شاید روزی آنها نیز والدین و نزدیكان خود را به همین صورت از دست بدهند. اجازه ندهید كودكان همه برنامههای تلویزیونی را ببینند. سعی كنید به تدریج در مورد واقعیات زندگی با آنها صحبت كنید.
عواملی مانند بیماری، مرگ و طلاق معمولا اثرات جبرانناپذیری بر روی فرزندان خواهد گذاشت. هنگامی كه فرزندان در زندگی خود با این مشكلات مواجه شوند، میزان استرس و اضطراب در وجود آنها دو چندان خواهد شد. طلاق بدترین حادثه در زندگی آنهاست، زیرا آنها احساس میكنند تكیهگاه خود را در زندگی از دست دادهاند. اگر به تازگی از همسر خود جدا شدهاند هیچگاه از بدیهای او به فرزندتان چیزی نگویید و او را نسبت به پدر و یا مادر خود بدبین نكنید. زیرا با این عمل تنها استرس و نگرانی فرزند خود را بیشتر كردهاید.
علایم استرس را شناسایی كنید.
شاید بگویید علایم استرس در فرزندان چگونه است؟ نشانههای استرس میتواند به صورت تغییرات رفتاری كوتاهمدت مانند پرخاشگری، حساسیتهای بیجا، كم و زیاد شدن خواب، گوشهگیری و … باشد. استرس در برخی بچهها باعث بیماری جسمی مانند سردرد، دل درد و حالت تهوع میشود. عدهای دیگر در مدرسه مشكل پیدا میكنند و تمركز كافی بر روی دروس خود ندارند. گروهی دیگر نیز به دلیل اضطراب فراوان منزوی و گوشهگیر میشوند و حتی حاضر به صحبت كردن با دیگران نیستند. كودكان خردسال علایم استرس را با مكیدن شست، بازی با موهایشان و … نشان میدهند. كودكان دبستانیای كه افكار آشفته دارند به دروغگویی پناه میبرند و دچار افت تحصیلی میشوند و حتی شبها نیز كابوس دیده و حاضر به جدایی از والدین خود نیستند.
چگونه استرس را از فرزندانتان دور كنید.
چگونه میتوانید استرس را از فرزندانتان دور كنید؟ تربیت صحیح، تغذیه مناسب و خواب كافی عوامل موثر در كاهش استرس هستند. برای فرزندان خود به اندازه كافی وقت بگذارید. اگر او میخواهد در مورد موضوعی با شما درددل كند و یا اینكه چند دقیقهای در اتاقتان بماند، اجازه چنین كاری را به او بدهید. این موضوع در مورد فرزندان بزرگ شما نیر صادق است. با فرزندانتان در هر سن و سالی كه هستند گفتوگو كنید و از بودن در كنار آنها لذت ببرید. شاید برای بعضی بسیار سخت باشد وقتی از سر كار به منزل برمیگردند با فرزندان كوچك خود بازی كنند و در مورد آن روز با آنها صحبت كنند. به خصوص اگر روز سختی را نیز پشت سر گذاشته باشند. ولی اگر واقعا میخواهید فرزندانی نرمال داشته باشید به آنها توجه كنید تا آنها با تمام وجود احساس كنند برای شما ارزش دارند.
همواره در كنار فرزندان خود باشید. علت استرس را در آنها ریشهیابی كنید و برای حل آنها راهحلهایی را ارایه دهید. از معلمان، مشاوران و سایر افراد متخصص در این زمینه یاری جویید.
بهتر است آنها را از قبل با موقعیتها و شرایطی كه ممكن است استرسزا باشد، آشنا كنید. به عنوان مثال اگر قرار است هفته آینده به دكتر برود، از قبل برای او تمام امور را توضیح دهید و به روشنی بگویید قرار است چه اتفاقی بیفتد.
در ضمن فراموش نكنید كه اگر گاهی دچار عصبانیت، ترس، تنهایی و نگرانی میشوید كاملا طبیعی است. در چنین مواقعی باید در مورد احساسات خود با افراد نزدیك صحبت كنید و از آنها یاری بطلبید.
اگر فرزندتان مایل نیست در مورد مشكلات خود با شما گفتوگو كند بهتر است به او فشار نیاورید و تنها نقطه نظرات خود را با او در میان بگذارید. مطمئن باشید او خود تمام مسایل را در فرصتی مناسب با شما مطرح خواهد كرد. اگر به مدت طولانی علایم استرس را نشان داد بهتر است موضوع را با افراد متخصص و مشاوران مطرح كنید. در ضمن میتوانید كتابهای مفیدی در این زمینه خریداری كنید و به آنها هدیه بدهید تا خود برای مشكلشان راهكارهایی را پیدا كنند. در آخر شما نیز به عنوان پدر و مادر باید نقاط ضعف خود را از بین برده و با آمادگی كامل به تربیت فرزندان خود بپردازید. چرا كه اگر خود دچار استرس و نگرانی باشید، هرگز نمیتوانید فرزندانی آرام و شاد تربیت كنید!
مهتاب علیمرادی
مجله موفقیت – شماره ۱۴۹ – شهریورماه ۸۷
آوای موفقیت با مهتاب علیمرادی
روانشناس و مشاوره خانواده و پیشرفت فردی
مدیر مسئول و نویسنده خودسازی
۶۶۴۱۹۰۶۱(۰۲۱)
